وبلاگ

از سوی دیگر توافق ژنو باعث نزدیکی مواضع اسرائیل و عربستان با محور مقابله با ایران شده است. این نزدیکی تا جایی پیش رفت که نتانیاهو اعلام کرد اظهارات مقامات عربستان همان مواضع اسرائیل است که از زبان سعودی های بیان می شود. برخی رسانه ها حتی از تماس های مخفی عربستان و اسرائیل نام برده اند.

ولی برخی مقامات اسرائیل این توافق را در نهایت در راستای منافع ملی اسرائیل ارزیابی کرده‌اند و شاهد شکافی بین مواضع مقامات اسرائیلی بودیم (۶) طبق تحلیل این طیف از اسرائیلی ها که سازمان اطلاعات اسرائیل نیز جزء آن ها می‌باشد توافق هسته ای باعث محدود کردن قدرت هسته ایران می شود و خطر ایران برای اسرائیل را حداقل در کوتاه مدت کاهش می‌دهد و از سوی دیگر این توافق باعث گشت اعراب از بیم قدرت یابی ایران با این توافق و در کل با ایران به مخالفت برخیزند. این امر یعنی این که دشمنی اعراب که اسرائیل را دیگر خود می پنداشتند به سوی ایران منحرف شود و اسرائیل و کشورهای عرب منطقه در جبهه واحدی مقابل ایران قرار گیرند اسرائیل توان حمله نظامی به ایران برای نابودی تأسیسات هسته ایران به تنهایی را ندارد و از این که این برنامه ی هسته ای به نحو دیگری متوقف شد. خشنود است. چیزی که اسرائیل از آن می ترسد به توافق هسته ای بلکه توافقات فرعی محتمل دیگری است که ایران و غرب انجام داده باشند. این موضوعات فرعی برای اسرائیل دارای اهمیت حیاتی است (۷). این توافقات فرعی می‌تواند باز گذاشتن دست ایران در امور منطقه باشد.

ترکیه

همان طور که «احسان داوداوغلو» در ترسیم استراتژی سیاست خارجی ترکیه می گویدنمی توان از لحاظ جغرافیایی و یا فرهنگی سیاست خارجی ترکیه را تنها در ارتباط به یک منطقه توضیح داد (۸). تا قبل از شروع ناآرامی ها در سوریه می توان گفت که ترکیه سیاست کاهش تنش و گسترش روابط با همسایگان را در پیش گرفته بود. گسترش روابط با ایران نیز در این راستا از سوی ترکیه و نیز از سوی دولت ایران پیگیری می شد. این امر تا جایی پیش رفت که استانبول میزبان گفتگوی های هسته ای ایران شد و ترکیه و برزیل درصدد میانجی گری برای حل و فصل مسئله هسته ای ایران برآمدند ترکیه هنگامی که عضو غیردائم شورای امنیت سازمان ملل بود به قطعنامه ای که تحریم های بیشتری علیه ایران را تصویب می کرد رأی‌ منفی داد. این کشور پس از روی کار آمدن دولت روحانی به عنوان اولین مقصد سفرهای خارجی وزیر امور خارجه در دیپلماسی دو جانبه برگزیده شد این امر نشان از اهمیت ترکیه برای ایران و اهمیت ایران برای ترکیه از سوی دیگر است. ترکیه روابط تجاری گسترده ای با جمهوری اسلامی ایران دارد که این روابط تجاری دو کشور تحت تاثیر تحریم های علیه ایران قرار گرفته بود. ترکیه با پیوستن به اقتصاد جهانی مصرف انرژی اش نیز افزایش یافت. به گزارش سازمان توسعه تجارت ایران ارزش صادرات نفت ایران به ترکیه نیز به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۶ سه میلیارد و هشتصد میلیون دلار بود که این میزان در سال ۲۰۰۸ به پنج میلیارد و صد میلیون رسید که از سال ۲۰۰۹ متوقف شد. با توافق هسته ای که قرار است در گام نهایی تمام تحریم های علیه ایران لغو شود ترکیه مجدداً می‌تواند راهی برای صادرات گاز ایران به اروپا فرض گردد هر چند که از لحاظ تجاری ترکیه از توافق هسته ای بین ایران و غرب استقبال می کند و لیکن از لحاظ سیاسی این توافق باعث افزایش وزن سیاسی ایران در عرصه بین‌المللی است. ایران و ترکیه کشورهای رقیب در منطقه محسوب می‌شوند. از این زاویه پذیرفته شدن نقش ایران در امور منطقه ای توسط جامعه جهانی نمی تواند باب میل ترکیه باشد. البته با نزدیکی دو کشور به یکدیگر و شکل دادن ترتیبات امنیت منطقه ای با محورایران ـ ترکیه می‌تواند نقش ترکیه در تحولات منطقه را افزایش دهد. اهمیت این موضوع با تیرگی روابط ترکیه و دولت موقت مصر و همچنین اختلاف نظر ترکیه و عربستان مضاعف می‌گردد مصر و عربستان از کشورهای مهم منطقه محسوب می‌گردند که ترکیه روابط مطلوبی با آن ها در شرایط کنونی ندارد و با تقویت روابطش با ایران می‌تواند شکل دهنده توازن قوایی جدید در منطقه باشد.

آمریکا

امریکایی ها بارها گفته اند که تحریم های بین‌المللی علیه ایران باعث گشته است که ایران به پای میز مذاکره بیابد آخرین بار اوباما در مصاحبه با مؤسسه‌ سابان ‌به این موضوع اشاره کرده بود (۱۰) هر چند رفع تحریم های غیر قانونی علیه ایران یکی از دلایل توافق هسته ای ایران بود و لیکن نگارنده معتقد است که نقش و قدرت ایران به اندازه ای بود که غرب ناچار با تعامل با ایران گشت حتی اندیشمندان تندر وی ضد ایران همچون «کنث پولاک» نیز معتقدند که در صورت عدم توافق هسته ای اجماع بین‌المللی درباره تحریم ها علیه ایران شکسته می شد. و با وجود تحریم ها، کشورها به دادوستد با ایران می­پرداختند وبازنده این موضوع امریکا می شدامریکا علی­رغم پایبندی همیشگی­اش به حفظ منافع رژیم صهیونیستی، در خاورمیانه به توافق هسته ای ایران مبادرت ورزید. اقدامات نامشروع رژیم صهیونیستی و حمایت بی دریغ ایالات متخده از این رژیم هزینه های زیادی برای این کشور در پی داشته است و باعث بدنامی این کشور در عرصه بین الملل شده است «استفن والت» نویسنده کتاب لابی اسرائیل در آمریکا در یادداشتی عنوان ‌کرده‌است که این تعامل و نزدیکی با ایران می‌تواند باعث افزایش قدرت مانور امریکا در برابر اسرائیل شود در این صورت اسرائیل بیشتر منافع و خواسته های امریکا را مدنظر قرار می‌دهد و توافق هسته ای با ایران و به طور عام تعامل ایران و امریکا می‌تواند باعث تقویت توازن قوا در خاورمیانه گردد که این امر می‌تواند باعث تقویت ثبات در منطقه شود. مطلب ذکر شده ‌در مورد اسرائیل ‌در مورد عربستان نیز صدق می‌کند خاورمیانه جزء مناطقی از جهان محسوب می‌گردد که امریکا حضور گسترده ای در این دارد این حضور با لشگر کشی امریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و عراق در سال ۲۰۰۳ تقویت شد. امریکا در کشورهای منطقه دارای پایگاه های نظامی گسترده است که از جمله آن ها می توان به پایگاه نظامی امریکا در بحرین و قطر اشاره کرد.