وبلاگ

یکی از مسائل مبتلا به انسان بما هو انسان، از آدم تا خاتم، در همه زمان ها و مکان ها مسئله جرم و رفتار مجرمانه است. انسان مختار و مکلّف آفریده شده است و همیشه با خیر و شر آزمایش می­ شود: (وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً[1])

 

خداوند برای اتمام حجّت از طریق تکوین و تشریع، تکلیف او را مشخص کرد. انسان سبیل را می­داند و راه را می­شناسد: ( إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً[2])

 

از سوی دیگر، انسان از نظر ساختمان جسمی و ساختار روحی، به گونه ای آفریده شده است که ظرفیت و پتانسیل برتر شدن از ملائکه و پست تر شدن از چهارپایان را دارد: ( لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ  ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ السَافِلِینَ[3])

 

در ساختار روحی او، نفس اماره بالسوة، از ابتدای سن تکلیف تا دم مرگ، از بام تا شام او را وسوسه و امر به سوء می کند. همچینن انسان، دشمن نامرئی و قسم خورده ای دارد که همیشه در کمین اوست (إِنَّهُ یَرَیکم هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ …[4]) این دشمن غدّار، همان کار نفس اماره را انجام می­دهد: ( فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ[5])

 

او نیز با وسوسه­ها و القاء شبهات در کمین انسان می­نشیند: (لِیَجْعَلَ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِتْنَةً لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْقَاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ[6])

 

همین دو عامل نفس اماره و شیطان باعث می شوند که انسان­های بسیاری تبدیل به جنود ابلیس، اولیاء شیطان و اخوان الشیطان شوند که آنها نیز به عنوان شیاطین مجسم و مرئی، از عوامل بیرونیِ رفتار مجرمانه می­شوند. امروزه دانشی به نام کریمینولوژی (criminology) یا جرم شناسی وجود دارد که به صورت علمی و با استخدام علوم دیگر مانند جامعه ­شناسی، روان­شناسی و روانپزشکی و پزشکی به بررسی رابطه بین انسان و رفتار مجرمانه می ­پردازد. عوامل و انگیزه­های فیزیولوژیکی، بیولوژیکی، محیطی، آموزه ها و … را مورد بررسی قرار می­دهد تا میزان جرم و آسیب­های ناشی از آن را به حداقل ممکن برساند.

 

در این علم، عدول انسان از هنجارها اعم از دین الهی و یا قوانین بشری به انگیزه­های مختلفی انجام می­ شود. ترک اوامر الهی و یا انجام نواهی الهی یا براساس علم و آگاهی است و یا از روی جهل و نا آگاهی و به طور اتفاقی و تصادفی. همچنین سن مجرم و ساختار فیزیولوژیکی وی (مثلاً در ابتدای سن تکلیف که هورمون ها و غدد فعالیت بیشتری دارند) در افزایش میزان جرم و جنایت تاثیر دارد. بنابراین بعد از رابطه بین انگیزه و رفتار مجرمانه، شرایط زمان و مکان از مهمترین عوامل محسوب می­شوند.

 

به هر حال، مطابق قاعده فقهی (لاضرر و لاضرار فی الاسلام[7]) جرم به هر انگیزه ای و هر شرایطی که واقع شود، برای مجرم کیفر متناسب در نظر گرفته می­ شود. اما آنچه از مجازات مجرم مهمّ­تر است، عوامل شکل­ گیری جرائم، عوامل كاهش­دهنده جرم و نیز راهكارهای جلوگیری از جرایم است که محقّقان حوزه حقوق و قضاء و نیز پژوهشگران دینی را به تحقیق و مطالعه در این زمینه وا می­دارد. تحقیق زیر نیز در این راستا تعریف شده و شکل یافته است.

 

 

بیان مسئله

 

یکی از انواع جرائم علیه افراد، جرائم علیه شخصیت معنوی افراد است و منظور از شخصیت معنوی، عرض و آبرو است و نه شخصیت در اصطلاح علوم دیگر.

 

به عبارتی دیگر جرائم علیه شخصیت معنوی افراد، نوعی ترور شخصیت است که شدت این جرم در اسلام بیشتر از ترور شخصی و جرم علیه شخص و جسم افراد است.

 

قرآن کریم می­فرماید: ( الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ[8]) و در جای دیگر می فرماید: (الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ[9]) و ثابت می شود که فتنه علیه افراد از کشتن آن ها جرمش شدیدتر و بزرگتر است. انسان یک عمر زندگی می کند و برای خود آبرو جمع می کند وانسان دیگری با یک افترا و

 تهمت تمام خرمن یک عمر او را با یک کلمه به آتش می­کشد و بر باد می­دهد.

 

جالب است که قرآن کریم یکی از جرائم علیه شخصیت معنوی افراد را که قذف است با نام ( رمی ) معرفی می­ کند و قذف را نوعی تیر انداختن به شخصیت معنوی یک انسان می­داند. بنابراین بعضی از کلمات، تیری است که قلب انسانی را نشانه می­گیرد و جالب­تر این که بیشترِ جرائم علیه شخصیت معنوی افراد با زبان انجام می شود. به عبارت دیگر، زبان جرم در جرائم علیه شخصیت معنوی افراد است.

 

قذف، افترا و تهمت و نشر اکاذیب همه تیرهای زبان انسان مجرم هستند که هم در دادگاه دنیا و هم در دادگاه آخرت برای آنها کیفر تعریف شده است.

 

از این رو در آموزه­های دین اسلام، توجه ویژه ای به کنترل زبان شده است؛ امّا علیرغم حساسیت موضوع و اهمیت ویژه ای که اسلام به حق الناس و مسئله کنترل زبان دارد، متأسفانه گناهان لسانی بسیار ساده و سهل و مثل آب خوردن رواج دارد و امنیت افراد و امنیت اجتماعی و امنیت خانواده ها را به شدت در معرض خطر قرار می دهد.

 

از سوی دیگر، امروزه در نهادهای امنیتی و جاسوسی، بخش­های ویژه ای برای جنگ روانی، شایعه سازی و نشر اکاذیب به صورت علمی و تخصصی وجود دارد که آثار آنها از جنگ های فیزیکی و بمب­ها نیز مخرب­تر است. در این پژوهش برآنیم تا ضمن بیان اصول و ریشه ­های جرایم علیه شخصیت معنوی افراد، گونه­ های آن را مورد شناسایی قرار داده و عوامل شکل­ گیری این جرائم را از منظر آموزه­های قرآن و حدیث مورد بررسی قرار دهیم.

 

ضرورت و اهمیت مسئله

 

همۀ جرایم علیه شخصیت معنوی افراد، حق الناس محسوب می شوند و حق الناس در روایات (الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُترکُ[10]) است و بخشش آن در اختیار انسان مجنی علیه است. انسان مخلوق است و قطعاً نمی ­تواند به اندازه خالق متعال بخشنده باشد و در بسیاری موارد نخواهد بخشید.

 

اغلب جرم در جرائم علیه شخصیت معنوی افراد، زبان است. بنابراین کلام، تیرهای نامرئی مجرمین است که دانسته یا ندانسته سربازان شیطان هستند که درصدد ترور شخصیت افراد بر می آیند. بنابراین در جرائم علیه شخصیت، تیرهای نامرئی و شیطان نامرئی. قلب افراد را نشانه می گیرند که حساسیت و دقتی شگرف برای مقابله با آن را می طلبد.

 

در جرائم علیه شخصیت معنوی، مجرمین، امنیت فرد و خانواده و امنیت اجتماع را در قالب جنگ روانی با نشر اکاذیب مورد هجمه قرار می دهند.

 

هدف این پژوهش آن است که با بهره گرفتن از آیات و روایات و آموزه های دین مبین اسلام، ضمن تبیین مفاهیم و مصادیق جرائم علیه شخصیت افراد، عظمت و دقت و حساسیت این دین الهی را در پاسداشت حقوق بشر و ارزش و احترام و کرامت انسان نزد خداوند و ایجاد امنیت فردی و اجتماعی به عنوان بستری برای رسیدن به آرزوها و ایده آل ها بیان کند و افق ها و چشم اندازهای نوینی را با بیان فلسفه مجازات ها برابر چشمان جستجوگران، اندیشمندان و مصلحان بگشاید.

 

ضرورت و اهمیت جرائم علیه شخصیت معنوی افراد را می توان به صورت زیر بیان کرد:

 

1. جرائم علیه شخصیت معنوی افراد، حق الناس و گناه نابخشودنی هستند .

 

1. اغلب جرائم علیه شخصیت با زبان انجام می گیرد، زخم شمشیر التیام می یابد ولی زخم زبان هرگز.

 

1. در جرائم علیه شخصیت معنوی افراد، امنیت خانواده، امنیت جامعه و امنیت افراد مورد هجمه قرار می گیرد.

 

1. نشر اکاذیب، نوعی جنگ روانی سازمان یافته است که اثر تخریبی اش از صدها بمب بیشتر است.

 

1. جرائم علیه شخصیت معنوی افراد، عرض و آبروی آن ها را از بین می برد.

اهداف پژوهش

 

اهداف این پژوهش عبارتند از:

 

1. بازشناسی و نگاهی نو به آموزه های دین مبین اسلام در باب جرائم علیه شخصیت معنوی افراد با تکیه بر آیات قرآن کریم و روایات

 

1. کشف انگیزه­ها و بسترهای وقوع جرائم علیه شخصیت افراد، بایدها و نبایدها و راهکارهای کاربردی.

 

1. توصیف و تحلیل دیدگاه ها و نظرات مختلف در رابطه با موضوع

 

1. شناخت دقیق آموزه های دین اسلام و هنجارهای الهی و کشف راه های پیشگیری از ابتلا به ناهنجاری ها و جرائم با تکیه بر آیات و روایات

 

1. ارائه راهکارهایی با استنادبه آیات و روایات برای محو انگیزه های درونی و عوامل بیرونی برای به حداقل رساندن جرائم علیه شخصیت معنوی افراد

 

1. ارائه طریق و سرمشق برای محققان با توجه بر فراگیری و وجود همیشگی انگیزه های جرائم

سوال اصلی پژوهش

 

جرائم علیه شخصیت معنوی افراد از نظر قرآن کریم و روایات اسلامی کدامند؟

 

سوالات فرعی

 

1. آیا اصول و مبانی جرائم علیه شخصیت معنوی افراد در قرآن کریم و روایات بیان شده اند؟

 

1. آیا مصادیق جرائم علیه شخصیت معنوی افراد در قرآن کریم و روایات عنوان شده اند؟

 

1. آیا عوامل مؤثر در جرائم علیه شخصیت معنوی افراد در قرآن کریم و روایات معرفی شده اند؟

فرضیه ها

 

به نظر می رسد:

 

1. اصول و مبانی جرائم علیه شخصیت معنوی افراد در قرآن کریم و روایات بیان شده اند.

 

1. مصادیق جرائم علیه شخصیت معنوی افراد در قرآن کریم و روایات عنوان شده اند.

 

1. عوامل مؤثر در جرائم علیه شخصیت معنوی افراد در قرآن کریم و روایات معرفی شده اند.

 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)