وبلاگ

علم اقتصاد بهداشت به تحلیل و بهره وری منابع ” محدود و كمیاب” و ارزیابی دقیق آنها برای استفاده مطلوب در جهت تامین ، حفظ و ارتقاء سلامت انسان ها و حفاظت از محیط زیست می پردازد. اقتصاد بهداشت تخصیص و بهره وری مطلوب از منابع موجود، همراه با جلب مشاركت مؤثر افراد، خانواده ها، جوامع محلی، ملی و بین المللی در كلیه سطوح با رعایت كامل ” عدالت ” و ” دسترسی و برخورداری ” از خدمات بهداشتی و درمانی را بعنوان یک اصل مهم در تآمین ، حفظ و ارتقای سلامت انسان ها مورد توجه قرار می دهد. برای اطمینان از عملكرد بخش بهداشت و حصول به آرمان های انسانی آن ، طراحی شاخص های اقتصادی و محاسبه آن از اهمیت زیادی برخوردار است (1).

روش پژوهش
این پژوهش ، از نوع پژوهش كاربردی است و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی و بر مبنای مستندات علمی حاصل از بانك های اطلاعاتی سازمان های كشوری و بین المللی می باشد . روش تحلیل و انتخاب شاخص ها در این پژوهش بر اساس نظریات كارشناسان ذیربط با بهره گرفتن از تكنیک دلفی در سه مرحله برای گزینش شاخص های ارزیابی اقتصادی در قالب ویژگی های تعیین شده انجام شد.

الگو و مبنای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی
شاخص یكی از ابزارهای ارزیابی و ارزش گذاری برای میزان حصول به اهداف تعیین شده است (2). برای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی معیارها و شیوه هایی براساس نظر خواهی از صاحب نظران در مورد ویژگی های شاخص های ارزیابی اقتصادی به شرح زیر مد نظر قرار گرفت

ویژگی های یک شاخص
برای گزینش شاخص های ارزیابی اقتصادی از چهار ویژگی طبق نمودار زیر با تائید صاحب نظران استفاده شد

 
 
 
شاخص های زمینه ای بخش بهداشت

طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی بدون آگاهی از شاخص های بخش بهداشت ، مقدور نمی باشد. فهرست تعدادی از شاخص های بخش بهداشت كه در این مطالعه جمع آوری و مورد بررسی قرارگرفت به شرح زیر است( 5و4،3) شاخص های فراهم بودن امكانات بهداشتی( نسبت پزشك به جمعیت، نسبت جمعیت به مراكز بهداشتی و درمانی، نسبت جمعیت به مامای محلی و نظایر آن) ، شاخص های مصرف و پوشش( نسبت نوزادانی كه بطور كامل بر علیه 6 بیماری هدف واكسینه شده اند، نسبت زنان باردار كه مراقبت های دوره بارداری را دریافت كرده اند و یا زایمان آنها تحت نظر فرد دوره دیده انجام شده است )، میزان اشغال تخت بیمارستان ، متوسط اقامت بیمار در بیمارستان ، دفعات پذیرش بیمار به یک تخت بیمارستانی ، روزهای هدر رفته بین ترخیص یک بیمار تا پذیرش بیمار بعدی )، شاخص های معلولیت ، نوع حادثه ، امید به زندگی ، شاخص های نوع مشخص مانند محدود شدن حركت ، محدود شدن فعالیت ( بعنوان مثال ، براساس اندكس سولیوان1  سالهای زندگی عاری از معلولیت  حدود 9/70 سال در امریكا است كه حدود 10 سال كمتر از امید به زندگی از بدو تولد است )، شاخص های میرایی 2 ( میزان مرگ خام ، میزان میرایی كودكان زیر یک سال و …) شاخص های ابتلاء ( میزان های بروز و شیوع بیماری؛الگوی مراجعه و …) شاخص های تغذیه ای ( شیوع سبك وزنی به هنگام تولد، فراهم بودن كالری سرانه و …) شاخص های بهداشت روانی( میزان آسیب شناسی روانی و اجتماعی ، اعمال خشونت ها و جنایت ها، ناسازگاری ها ، خشونت های خانوادگی ،سندروم های ضرب و شتم كودك و زوجه و …) شاخص های محیطی ( میزان آلودگی هواو آب ، اشعه ، فضولات جامد، سرو صدا ، قرارگرفتن در معرض مواد زیان آور و نظایر آن )، شاخص های اجتماعی ( میزان افزایش جمعیت، درآمد سرانه، سطح اشتغال، نسبت سرباری، میزان باسوادی به ویژه در زنان، بعد خانوار، مسكن و تعداد افراد ساكن بر حسب اتاق، فراهم بودن كالری سرانه و ….) شاخص های اقتصادی ( نسبی از درآمد خانوار كه برای خدمات بهداشتی و درمانی هزینه می شود ، بخشی از درآمد ملی كه در فعالیت های مرتبط با بهداشت هزینه میشود درآمد سرانه و…) ، بهسازی مسكن ، توسعه جامعه ، شاخص تعهد سیاسی ، تشكیل خانوارها، مسك و محیط آن ، خدمت فرهنگی و آموزشی ، امنیت عمومی و ایمنی ، فعالیت های كسب ، گذران اوقات فراغت ، مصرف و پس انداز ، فعالیت های فرهنگی ، تامین اجتماعی و خدمات رفاهی ، طبقات اجتماعی و تحرك افقی و عمودی ، شاخص های كیفیت زندگی كه از تركیب سه شاخص درست شدهاند: مرگ كودكان زیر یک سال ، امید به زندگی از بدو یک سالگی و میزان با سوادی – شاخص های مربوط به سرانه تولید ناخالص داخلی و یا سرانه هزینه بهداشت و درمان و سالهای زندگی بدون معلولیت و رنج را نیز میتوان به برای اندازه گیری دقیق شاخص كیفیت زندگی مورد نظر قرار داد).
 
 
 
تنوع شاخص های ارزیابی اقتصادی
سلامت و اقتصاد آن مقوله ای تك بعدی نیست كه بتوان با یک شاخص و یا تركیب چند شاخص مورد ارزیابی اقتصادی قرارداد. مقوله اقتصاد سلامت دارای ابعاد متعددی است كه هر بعد آن قسمتی از كاركردهای بهش بهداشت و مصرف منابع را مورد سنجش قرار می دهد. در این مطالعه پس از نظر خواهی از صاحب نظران 92شاخص برای ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت گزینش شد.
 
شاخص های مرحله ای ارزیابی اقتصادی
یكی دیگر از دیدگاه هایی كه در این پژوهش مبنای طراحی شاخص ها قرارگرفت ؤ ” مراحل و دلایل ارزیابی ” با بهره گرفتن از شاخص های اقتصادی در بخش بهداشت بود. در این پژوهش شاخص های اقتصادی بخش بهداشت از دیدگاه ارزیابی به دو مرحله تقسیم شد (6). ارزیابی مرحله ای یا تكوینی1 ( به سنجش نتایج مختلف یک برنامه ، كه در دست تهیه است ، می پردازد كه از آن برای تصحیح و بهبود برنامه در زمان اجرا استفاده می شود). ارزشیابی نهایی یا پایانی 2 ( به تعیین تآثیر برنامه یا طرح بر جامعه هدف می پردازد).
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)