وبلاگ

دنیای امروز جامع های اطلاعات محور است که اصلی ترین عنصر آن اطلاعات  است.  پیشرفت سریع فناوری اطلاعات و انتقال تجربیات بشری از حوزه سخت افزار منجر به تشکیل دنیای جدیدی به نام دنیای مجازی یا همان فضای مجازی شده است. دنیای که در آن از محدودیت های فیزیکی مانند زمان و مکان خبری نیست. این دنیای جدید تبدیل به بستر و زیرساخت پیشرفت جوامع و کشورها در دنیای امروز شده است. گسترش استفاده از فناوری اطلاعات و تکنولوژ یهای نوین ارتباطات و علوم رایانه، اینترنت و فضای مجازی، دستاوردهای بسیاری را برای بشر فراهم نموده است.  از جمله می توان به ارتباطات مجازی، پست الکترونیک، بانکداری و خرید آنلاین، تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک و هزاران خدمات دیگر اشاره نمود که از آن ها به عنوان فضای مجازی یا فضای سایبری [1] نام برده می‎شود(تأملی بر فیلترینگ،1386). امکانات فضای مجازی در راستای خدمت رسانی و تسریع روند انجام کارها و افزایش سرعت بهره وری و میزان حجم تبادل اطلاعات و ارتباطات، دنیا را متحول ساخته است. جستجوی سریع در بین انبوهی از اطلاعات، سرعت بالای عملیات ارتباطی، از میان برداشتن محدودیت های جغرافیایی، اشتراک علم و دانش و یافت ههای علمی در میان ملل، تبادل فرهنگی، سهولت انجام کارهای روزانه، شماری از خدمات و نوآور یهای این علم نوین است. با وجود تمامی خدمات و دستاوردهای مفید سایبر و دنیای مجازی، این فضا دارای مخاطرات و تهدیدهای بسیاری نیز می باشد. شبکه جهانی اینترنت با تمامی کاربردها، خدمت رسانی و جذابیتهای آن، همانند سایر فناور یها دارای مشکلات، معظلات، سوء رفتار و ناهنجاری های خاص خود می باشد. این فضا هویت نامشخص و پیوسته متحولی را می آفریند و بیشترین تأثیر آن برای نسلی است كه در مقایسه با نسل قبل با محرك های فراوانی مواجه است. عدم آگاهی کامل کاربران فناوری اطلاعات باعث بروز مشکلات و عواقب ناشی از ناآگاهی ها و ایجاد مشکلات هویتی و اجتماعی در کودکان و سوء استفاده های سودجویانه توسط برخی افراد شیاد از آ نها خواهد شد. همچنین غفلت کارشناسان و مسئولین در آموزش و بی توجهی به تهدیدهای فضای مجازی باعث انحراف و اغفال کاربران این فناوری خواهد شد. دنیای سایبر این امکان را برای سودجویان و شیادان فراهم می سازد تا با ارسال و دریافت سریع اطلاعاتشخصی افراد و با پردازش دقیق این اطلاعات توسط کامپیوترهای مدرن، نسبت به امنیت اجتماعی و سلامت روحی و روانی و حتی جسمی کاربران در فضای مجازی اقدام نمایند(پورنقدی،1392).  به هر طریق مطالعه تأثیرات و پیامدهای مثبت یا منفی شبکه های اجتماعی  بر ارز شها، باورها،اعتقادات و اخلاق می‎تواند اهمیت چشمگیری در شناسایی این پدیده‎ی فرامدرن و ناشناخته داشته باشد.

1-2  بیان مساله

ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺖ ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﺗﺤـﻮﻻت ﺑﺴـﯿﺎر ﻋﻈـﯿﻢ ﻋﻠﻤـﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪای در ﺣـﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪای، ﺟﺎﻣﻌﻪای اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر آن ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﻓﻨﺎوری اﺳﺖ. در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪای، ﺟﻮاﻣﻊ ﺑـﺎ ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎﯾﯽ ﭼـﻮن ﻧـﺎﺑﺮاﺑﺮی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ،

/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d8%a7%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d9%85%db%8c%d8%b2%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%81%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%a7/

 ﻫﻮﯾﺘﻬـﺎی ﺟﺪﯾـﺪ، ﺗﻤـﺎﯾﺰ ﭘـﺬﯾﺮی و ﺷﺎﻟﻮده ﺷﮑﻨﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ دوﻟﺖ و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎﯾﯽ ﭼـﻮن ﻧﻘـﺶ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﮑﻪﻫـﺎی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ در ﭘـﮋوﻫﺶ، ﺧﻼﻗﯿـﺖ، ﺗﻌﺎﻣـﻞ و ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ، ﺷـﮑﻞ ﮔﯿـﺮی ﻫﻮﯾـﺖ ﺳـﯿﺎل و ﻏﯿـﺮه رو ﺑـﻪ رو ﺷﺪه اﻧﺪ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ وﺟـﻮد اﯾـﻦ ﭼـﺎﻟﺶﻫـﺎ اﻧﺴـﺠﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻫﻮﯾﺘﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﮐﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺮان ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻗﻠﻤﺮو رواﺑﻂ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﻧﯿﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻓـﺮاد را ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺷﺪن ﭼﻨﯿﻦ دﻧﯿﺎﯾﯽ را در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد. ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺠﺎزی ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ در ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﺑﺮان و ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮه وﺳﯿﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ در درون ﻣﺮزﻫﺎی ﻣﻠـﯽ، ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﺷـﺪن ﺑـﻪ ﯾـﮏ ارﺗﺒـﺎط ﺧﺼﻮﺻـﯽ و ﺷﺨﺼﯽ و ﻓﺎرغ ﺑﻮدن از ﻫﺮ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل از ﺳﻮی ﻣﺮاﺟﻊ ﻗـﺪرت، ﺑـﻪ وﺳﯿﻠﻪای ﺑﯽﺑﺪﯾﻞ در ﻋﺮﺻﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ و زﻣﯿﻨﻪﻫـﺎی ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬاری ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل دوﻟﺖﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻗﺪرت را در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ. ﻣﻔﻬﻮم ﺿﻌﻒ ﺑﺎورﻫﺎی اﻋﺘﻘﺎدی ﻧﺎﺷﯽ از ﺷـﺮاﯾﻂ ﺟﺪﯾﺪ ﻓﻀﺎی دو ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪه ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ. از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮوز ﺑﺎورﻫﺎی اﻋﺘﻘﺎدی در ﺟﻮاﻣﻊ ﻓﻌﻠﯽ، ﮔﺴﺘﺮش ﺻﻨﻌﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺑـﻪ وﯾﮋه ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎﯾﺒﺮی اﺳـﺖ. اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ آزادﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮده، ﻫﻮﯾـﺖﻫـﺎی دﯾﻨـﯽ و ﻣﻠـﯽ در اﯾـﺮان اﻣﺮوز، ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای، ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ از ﺑﺤﺮان دﯾﻨﯽ ﻣﻮاﺟـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ.( ﭘﯿﺮی ﻟﻠـﻪ ﻟﻮ و همکاران،1393)

همانطور که گفته شد شبکه های اجتماعی می تواند باعث ضعف باورهای اعتقادی شده و باعث ایجاد منکرات اخلاقی شوند. حجت الاسلام رحیم کارگر، مدیر گروه آینده پژوهی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی بیان می کند که شبکه های احتماعی باعث منکرات زیادی می شود و منکراتی مانند ترویج لا ابالی گری شدید، برنامه های شدید تبلیغی جهت استفاده از عکس های شخصی و خانوادگی افراد ، تضعیف ارکان خانواده و تسریع در تزلزل و فروپاشی ،ایجاد دوستی های کاذب بین پسران و دختران ، لگد مال کردن احساسات و عواطف و انگیزه های جوانان ،هویت زدایی و مسخ انسان اسلامی و شکل دهی شخصیت کاذب دینی ، ترویج و تحریک جنسی و شهوانی افراد ، معرفی و ترویج گروه های موسیقی و رقص منحرف غربی ، هجمه به ارزشهای دینی و مناسک و اعمال مذهبی، تخریب ارزشهای اخلاقی و هنجارهای عرفی جامعه ، عادی سازی روابط جنسی و عاشقانه ، ارائه الگوهای غربی و فاسد برای جوانان به عنوان الگوهای کامل شخصیتی و موفق، سرگرم سازی با لهویات و امور جنسی، عادی سازی و قبح زدایی از روابط نامحرم و حتی ترویج تمایلات همجنس گرایی، ترویج شایعات و تهمت ها و سیل افترائات و ایجاد بحران های کاذب و ساختگی، حمایت از جریان های الحادی و انحرافی و تقویت روحیه های ملحدانه و درهم شکستن همه، مرزهای اعتقادی و دینی، تخریب سبک زندگی دینی، تخریب چهره های ارزشی و دین مدار و الگوهای اصیل دینی، دامن زدن به شکست های عشقی مجازی و دروغین و در نتیجه تخریب روحیه و اعتماد به نفس افراد را باعث می شود.( پرسمان دانشجویی مهدویت،1393)

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی، حجت الاسلام سیدمهدی میرباقری، بیان می کند که سکولاریسم به عنوان یکی از بزرگترین منکرات موجود، به دنبال تبدیل جهان به دهکده و بتکده جهانی است.(میرباقری،1390)

حجة الاسلام والمسلمین قرائتی غیبت کردن ، توهین یا اسم بد صدا کردن دیگران،پرتوقعی ،خودستایی و منت گذاشتن،ریا،  دروغ، سخن‏چینى، ناسزاگفتن، گرد لغو جمع شدن و بى‏احترامى به مقدسات را از منکراتی اخلاقی می داند غیبت كردن یكی از منكرات اخلاقی است. در آیه 21 سوره حجرات آمده است که از همدیگر غیبت نکنید با غیبت پیوندها گسسته می شود. و علاقه ها از بین می رود .توهین و با اسم بد صدا كردن دیگران یکی دیگر از از منكرات اخلاقی است. متاسفانه كسانی كه فرهنگشان پایین است جسارت به همه می كنند و خیال می كنند كه اختیار جسارت دارند.در آیه 188 سوره آل عمران در مورد افراد پرتوقع آمده است که دوست دارند ستایش بشوند به چی؟»بما لَمْ یَفْعَلُوا «  دوست دارند ستایش شوند به كاری كه هرگز انجام نداده اند. بسیاری از فتنه ها و حسادتها روی خودستایی است. اگر به كسی كمك كنید و منت بگذارید، منت از منكرات است. ریا نوعى شرك پنهان و توجه به غیر خداست. ریا، كار را بى‏ارزش مى‏كند. در قرآن و روایات براى ریاكاران و آثارشوم ریا هشدارهایى زیادی امده است.(قرائتی ،1371)

مقام معظم رهبری می فرماید، امروز دست‌هایی تلاش می‌کنند تا فساد را به صورت نامحسوس نه آن طوری که شما در خیابان آن را ببینید و بفهمید و مشاهده کنید به شکل‌های گروهکی، ترویج کنند و جوانان را به فساد بکشانند؛ پسرها را به فساد بکشاننند؛ مردم را به بی‌اعتنایی بکشانند. منکرات این‌هاست؛ منکرات اخلاقی، منکرات سیاسی، منکرات اقتصادی. همچنین می فرماید بالاترین تخلف ها، آن تخلف ها و جرایمی است که پایه‌های نظام را سست می‌کند: نومید کردن مردم، نومید کردن دل های امیدوار، سوء‌استفاده کردن از اوضاع و احوال گوناگون در جامعه اسلامی،کج‌ نشان دادن راه راست، گمراه کردن انسان های مؤمن و بااخلاص،کمک کردن به دشمن و تلاش برای به فساد کشاندن نسل مؤمن. مخالفت کردن با احکام اسلامی، ظلم کردن، تعرض کردن، تجاوز به دیگران،اموال عمومی را حیف و میل کردن، دست درازی به نوامیس مردم، غیبت کردن، دروغ گفتن، توهین کردن، علیه نظام اسلامی کار کردن، با دشمن اسلام همکاری کردن.(باشگاه خبرنگاران جوان،1393)

[1] Cyber Space