وبلاگ

        هر موقعیت جدید یا تغییر در زندگی ، از جمله ازدواج ، حاملگی ، تولد فرزند ، جدا شدن یک فرزند از خانواده (بعلت خدمت سربازی ، دانشجو شدن در شهر دیگر یا ازدواج و …) باعث ایجاد استرس می شود . این استرس ها در حد طبیعی آن باعث ایجاد تغییراتی در جسم و روان می شود و قدرت سازگاری انسان با شرایط جدید را بالا می برد ولی گاهی باعث بروز مشکلاتی نیز خواهد شد . امتحان ، مسابقه و احساس خطر نیز از عوامل دیگر ایجاد استرس هستند که باید توانست بر این تهدیدها غلبه کرد و خود را شرایط محیطی فعلی سازگار نمود. از طرفی خودتنظیمی، پیامدهای ارزشمندی در فرایند یادگیری، آموزش و حتی موفقیت زندگی دارد و یکی از مفاهیم مطرح در تعلیم و تربیت معاصر است. چهارچوب اصلی نظریه یادگیری خودتنظیمی ‌بر این اساس استوار است که افراد چگونه از نظر باورهای فراشناختی، انگیزشی و رفتاری، یادگیری خود را سازمان‌دهی می‌کنند. یادگیری خودتنظیمی ‌به معنای ظرفیت فرد برای تعدیل رفتار متناسب با شرایط و تغییرات محیط بیرونی و درونی است و شامل توانایی فرد در سازمان‌دهی و خود­مدیریتی رفتارهایش جهت رسیدن به اهداف گوناگون یادگیری است و از دو مولفه راهبردهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری تشکیل شده است. در نظریه شناختی – اجتماعی تصویری از رفتار انسانی را ترسیم می­كنند كه مهم ترین عنصر آن خودكارآمدی است. خودكارآمدی را به عنوان باور فرد درباره توانایی انجام عملكردهای مورد نظر، تعریف نموده‌اند. در محیط تحصیلی، خودكارآمدی به باورهای دانش آموز و در ارتباط با توانایی انجام وظایف درسی تعیین­شده اشاره دارد. دانش آموزی كه خودكارآمدی بیشتری دارند، تمایل، تلاش و استقامت بیشتری را در انجام وظایف درسی بكار می­گیرند و به توانایی خود اطمینان دارند که این عاملی است که سبب شده محقق این تحقیق را انتخاب نماید.

    1-2 بیان مساله

دانش آموزان یکی از مهمترین ارکان نظام تعلیم و تربیت به شمار می روند که نقشی اساسی در تحقق اهداف این نظام دارند، به گونه ای که بخش مهمی از تعالی و شکوفایی جامعه منوط به تربیت و پرورش این قشر از جامعه است. شناخت ویژگی های شخصیتی دانش آموزان می تواند کمک شایانی به متخصصان تعلیم و تربیت و روان شناسی نماید(صبحی قراملکی و همکاران،1393).

در روان شناسی انسان گرایی، کلیه رفتارهای آدمی متأثر از خود است. در این دیدگاه آنچه که می تواند کل فرایند زندگی فرد را دچار

 تغییر و تحول نماید، عوامل فردی می باشد. از این رو، تا مادامی که فرد از نظر درونی و فردی تغییر نکند، تغییری در کل ابعاد زندگی اش ایجاد نخواهد شد. راهبردهای خودتنظیمی از جمله این عوامل فردی هستند (عسگری و همکاران،1390).

از سوی دیگر، مواجه با انواع موقعیت ها و استرس ها  از مواردی است که دانش آموزان با آن مواجه می شوند. در چنین شرایطی از هر دانش آموزی انتظار می رود تا با استفاده بهینه از زمان یا مدیریت زمان  عکس العمل مناسبی نشان دهد (شادمان فر و همکاران،1392).

 این واکنش طبعاً نشان دهنده توانایی فرد در ویژگی مهم مدیریت زمان و مدیریت استرس نیز محسوب می شود. مدیریت زمان از جمله مهمترین مهارت­ های فردی دانش آموزان محسوب می­ شود و نقش بسزایی در پیشرفت تحصیلی ایفا می نماید. این مفهوم اشاره به کنترل زمان و کار توسط فرد دارد و هدف از آن تعیین اولویت های کاری می­باشد که برای فرد اهمیت و فوریت بیشتری دارند. بایستی در نظر داشت که مدیریت صحیح و کارآمد زمان خود نیازمند تشخیص امور مهم است. در مجموع، اهمیت زمان ناشی از محدودیت و کمیابی آن بوده، و از این جهت است که مدیریت زمان اهمیت و ارزش بسیار زیادی در امور تحصیلی دارد (عسگری،1390).

در بروز آسیب های روانی و اجتماعی، استرس عاملی مهم به حساب می آید که برای رفع آن بایستی به مدیریت استرس [3]متوسل شد. در حقیقت استرس به هر نوع محرک با تغییر در محیط داخلی و خارجی اطلاق می شود که موجب اختلال در تعادل حیاتی فرد شده و حتی در شرایط خاص می تواند بیماری زا باشد. اهمیت این موضوع به ویژه در دوران نوجوانی که از یک سو مصادف با بلوغ افراد بوده و از سوی دیگر شخصیت فرد در حال شکل گیری است، بیش از هر دوره ای از زندگی انسان جلوه گر می شود. این موارد لزوم برنامه ریزی و آموزش راه های صحیح مقابله با استرس و نیز شناخت راه های مقابله با استرس در دوران نوجوانی را گوشزد می کنند (نامدارپور و همکاران،1387).

نتایج تحقیقات بالینی مؤید این مطلب بوده است که فشارهای ناشی از رویدادهای روزمره زندگی به تدریج بر فعالیت سیستم های مختلف بدن اثر گذاشته و عملکرد آنها را تضعیف و مختل می کند. تداوم این روند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و استعداد ابتلا به بیماری های روانی و جسمانی را افزایش می دهد. در مقابل، نتایج تحقیقات نشان می دهد که مدیریت زمان می تواند از بروز چنین مسائلی جلوگیری کند (احدی،1382).

در خصوص مدیریت زمان، صاحب نظران از دو جنبه فردی و سازمانی به این موضوع می نگرند. در سطح فردی، مدیریت زمان مهارتی است منعکس کننده الگوهای رفتاری افراد در زندگی شخصی و خانوادگی می باشد. در این مورد، منشأ اصلی تلاف وقت در خود فرد نهفته است که وی بتواند این مسأله را برطرف نماید، اطرافیان و عوامل محیطی قادر نخواهند بود که بر اتلاف زمان فرد اثر بگذارند. التزام به این مهم، فرد را در مسیر خودنظمی قرار می دهد (ساکتی و طاهری،1389).

مضاف بر آنچه گفته شد در دهه های اخیر خودتظیمی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در موفقیت و پیشرفت تحصیلی مورد تأکید و توجه قرار گرفته به گونه ای که تحقیقات زیادی در این حوزه انجام پذیرفته است. مبنای تئوریکی این موضوع، بر نظریه یادگیری خودتنظیمی استوار می باشد. این نظریه بیان می دارد که چگونه دانش آموزان از نظر روان شناختی انگیزشی و رفتاری، یادگیری خود را سامان می بخشند (کریمی و فرحبخش،1390).

هر چند نتایج پژوهش ها حاکی از آن بوده است که خودتنظیمی  نقش بسزایی در مهارت های تحصیلی (نامدارپور،1387)، بهبود خودپنداره (عسگری و همکاران،1390)، بهبود عملکرد حل مسأله (کدیور و همکاران،1390) و مواردی از این دست داشته است، لیکن تاکنون کمتر پژوهشی به بررسی اثر آموزش خودتنظیمی بر مهارت های مدیریت زمان و مدیریت استرس در میان دانش آموزان مقطع متوسطه پرداخته است. از این رو، در این تحقیق تلاش خواهد شد تا مسأله مذکور در میان دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان تویسرکان مورد بررسی قرار گیرد و سوال اصلی تحقیق بشرح ذیل می باشد:آیا آموزش خودتنظیمی مدیریت زمان و مدیریت استرس دانش آموزان مقطع متوسطه را بهبود می بخشد ؟

چگونگی رفتار بشر از دیرباز مورد توجه دانشمندان به ویژه روانشناسان و جامعه شناسان بوده است، روانشناسان تربیتی، بالینی و شخصیت همواره بر مطالعه انگیزه و چرایی رفتار توجه داشته اند. بنابراین توجه و دقت بر وضعیت روانی دانش آموزان می تواند اجرای برنامه های آموزشی را آسان تر و مطلوب تر نماید. کودکان و نوجوانان و افراد کمتر از 18 سال قشر عمده ی جمعیت جهان را تشکیل می دهند؛ در کشورهای در حال توسعه  سهم این قشر از کل جمعیت، تقریبا به پنجاه درصد می رسد، در کشور ما نیز اکثریت جمعیت را جوانان تشکیل می دهند؛ بنابراین برای شناخت درست این قشر عظیم و کوشش در راه تامین شرایط مادی و معنوی لازم برای رشد جسمانی، عاطفی و فکری آنان باید تلاش کرد، به ویژه اینکه تقریبا تمام مکتب های فکری حاکم بر روانشناسی و روانپزشکی قرن بیستم تجارب و یادگیری های کودکی را به عنوان مهمترین و تعیین کننده ترین جز شخصیت و سلامت روان[1] افراد مورد تاکید قرار داده اند.بنابراین یکی از ویژگی های اساسی روانشناسی کاربردی نوین در ایران، تشخیص درست و به موقع راهنمایی های لازم جهت تربیت انسان هایی سالم، رشدیافته، اجتماعی و مسئول برای جامعه آینده است (مهریار، 1373).[i]

 زندگی بدون ارتباط با دیگران امری بی معنی است و سلامت روانی انسان وابسته به گروه و تعامل با سایر انسان ها و در کل محیط می باشد، زیرا بسیاری از نیازهای آدمی از طریق ارتباط با دیگران ارضا میشود. داشتن روابط سالم با دیگران کلید رشد و کمال آدمی است. آنچه ما امروز هستیم و آنچه که در آینده خواهیم بود هر دو معمول ارتباط با دیگران است. ارتباط موثر رابطه ای است که در آن شخص به گونه ای عمل میکند که در آن علاوه بر این که خودش به خواسته هایش میرسد، افراد مقابل نیز احساس رضایت دارند (باستانی، 1386).

ارتباط موثر یکی از رمزهای موفقیت انسان است. هرکسی بتواند با دیگران و اشیا اطراف و حتی لحظه های زندگی خود ارتباط بهتر و موثرتری برقرار کند احساس موفقیت بیشتری خواهد داشت لذا برای برقراری ارتباط موثر لازم است مهارت های ارتباط با دیگران را نیز فراگرفت (قربانی، 1391).

مهارت برقراری ارتباط موثر یکی از مهمترین پیش بینی کننده های سلامت در روابط بین فردی است، به این منظور فنون برقراری ارتباط موثر به عنوان یکی از اصلی ترین قسمت های آموزش مهارت های زندگی باید درنظر گرفته شود (فتی، 1391).

1-2 بیان مسئله

 ارتباط عالی ترین دستاورد بشر و اصلی ترین مقوله ی زندگی انسان هاست؛ ما انسان ها به عنوان موجوداتی اجتماعی که بدون برقراری ارتباط قادر به ادامه زندگی نیستیم بخش مهمی از زندگی خود را در ارتباط با دیگران و بودن با آنها میگذارنیم. یکی از جلوه های مناسبات انسانی، تعامل با یکدیگر است. این تعامل از شکل ساده ی آن تا پیچیده ترین وجه، در مناسبات انسانی بروز میکند، و بر این اساس انسان نمی تواند خود را از تعامل با دیگران دور نگه دارد. به طوری که تعامل انسانی به میزان زیادی تحت تاثیر ابزارهای نوین ارتباطی و رسانه ای قرار گرفته و شکل های جدید تری از این ارتباط را به وجود آورده است (رضا پور، 1387). دانشمندان به اهمیت آموزش در یادگیری مهارت های اجتماعی تاکید کرده اند (سارو خانی، 1386). و نیز آموزش این مهارت ها در افزایش کارآمدی و تداوم ارتباط موثر و زندگی مشترک اهمیت به سزایی دارد (تهرانی، 1384).  برقراری ارتباط مهارتی است که هر کس از آن بهره ای دارد. با ارتباط داشتن با دیگران می توانید دیدگاه و اندیشه هایتان را به آنها منتقل کنید، و از نظرات و افکار دیگران نیز سود ببرید. ارتباط یکی از مهمترین زمینه های سلامت زندگی اجتماعی و منشا فرهنگ و به عنوان زمینه و مبنای حرکت و ارتقای انسانی است که اگر ویروسی شود بی شک  پایه اصلی زندگی می لغزد و رضایت از آن محو میشود. در این میان ارتباط موثر با دیگران مهارتی است که انسان را در موقعیت ممتاز و بهتری قرار می دهد و دستیابی موفقیت و خوشبختی را سهل تر میسازد (امیر حسینی، 1387).    

 مهارت های ارتباطی[2]، یعنی توانایی ارتباط موثر با دیگران، طوری که منظور ما را به طرف مقابل برساند. ارتباط تنها وسیله  ی انتقال اطلاعات به یکدیگر و تنها وسیله ی دریافت اطلاعات از یکدیگر است، و سبب ارتقا هیجانات، تصحیح سو تفاهمات، کنترل هیجانات منفی و رشد اعضای جامعه می شود. مفهوم ارتباطات پس از ایجاد ابزارهای الکترونی، موضوع مطالعات علمی مستقل شده است (رضاپور، 1387).

 در فرهنگ فارسی، ارتباط به عنوان اسم مصدر به معنای بستگی، پیوند، پیوستگی و رابطه آمده است (معین، 1376). بنابراین با توجه به تعریف ارتباط که در تفهیم، تفاهم و تسهیم درون است، افراد باید توانایی درک، انتقال و تداوم ارتباط را کسب کنند؛ و این همان مهارتی است که به دو صورت کلامی و غیر کلامی موجب ارتباط موثر و موفق میان افراد میشود. این دو ارتباط از هم قابل تفکیک نیست؛ چرا که در حین برقراری ارتباط استفاده از زبان کلامی وزبان بدن همزمان اتفاق می افتد. اگر به گفت و گوی خود با فردی دقت کنید، متوجه خواهید شد، در حین ارتباط کلامی، بخش عمده پیام ما از طریق ژست ها، حرکات بدن و نحوه ی نگاه کردن منتقل میشود (دعانی، 1376). خیلی از آدم ها در رویارویی با مشکلات زندگی ناتوان اند؛ همین عدم توانایی می تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات و آسیب های روان شناختی باشد. اما در مقابل عده دیگری میتوانند از مشکلات و موانع موجود عبور کنند، و از دیدگاه همه ما به افراد موفقی تبدیل شوند. روان شناسان با بررسی خصوصیات این افراد موفق به یک سری مهارت های مشابه دست یافته اند که از آن به عنوان مهارت های ارتباطی یاد میکنند و یکی از موثر ترین این مهارت ها، مهارت جرات ورزی است.

جرات ورزی[3] یکی از مهمترین مهارت های زندگی است که به افزایش اعتماد به نفس خودمان و جلب احترام دیگران منجر میشود. جرات ورزی، یعنی دفاع از حقوق خود و بیان افکار و احساسات خویش که به شیوه ی مستقیم، صادقانه و مناسب انجام میشود. افراد جرات ورز برای خود و دیگران احترام قایل هستند. آنان منفعل نیستند و ضمن اینکه به خواسته ها و نیازهای دیگران احترام میگذارند، اجازه نمی دهند دیگران از آنها سو استفاده کنند؛ و به شیوه ی قاهرانه با آنان ارتباط برقرار میکنند (باستانی، 1386). برای رفتار جرات مندانه طبقه بندی های فراوانی شده است، برخی ابراز وجود در رفتار جرات مندانه را به سه گروه کلی تقسیم مینمایند: بیان جرات مندانه احساسات مثبت و منفی، رد جرات مندانه خواسته های نابجای دیگران و مقاومت در برابر آنها و درخواست جرات مندانه از دیگران (حسین زاده، 1388). در کل جرات ورزی مهارتی از مهارت های ارتباطی است که اگر در فردی وجود داشته باشد سبب ارتباط رضایت بخش با دیگران میشود.

 استقلال[4] یکی دیگر از ابعاد مهارت های ارتباطی است که به معنی توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات هیجانی است (آشتیانی، 1392). وابستگی[5] و استقلال ناسالم، ناشی از ترس ما از تنها ماندن و پذیرفته و تایید نشدن است. چنین ترسی در نهایت منجر به آن میشود که ما نتوانیم واقعی باشیم، و هنگامی که واقعی نیستیم نمیتوانیم چیزی که به راستی هستیم یعنی خود حقیقی مان باشیم و همچنین نمیتوانیم روابط سالمی با خود، دیگران و قدرت مطلق این جهان یعنی خداوند، برقرار کنیم.

همه ی ما برخی اوقات، در موقعیت های اجتماعی مضطرب میشویم. فوبی اجتماعی[6] شکل اغراق آمیز این گونه ترس ها است (سلیگمن[7]، 2011). اختلال اضطراب اجتماعی؛ ترسی مشخص و پابرجا از یک یا چند موقعیت اجتماعی یا کارآمدی است که درآنها شخص در معرض مشاهده ی افراد نااشنا یا امکان زیرنظر گرفته شدن توسط آنها، قرار میگیرد و میترسد به گونه ای عمل کند که خوار کننده باشد یا دست و پای خود را گم کند (دادستان، 1389). افراد مبتلا به این اختلال از اینکه دیده شوند میترسند (سلیگمن، 2011). فرد ماهیت غیرمنطقی ترس هایش را میپذیرد و از موقعیت های اجتماعی هراس آور اجتناب میکند، یا با اضطراب یا درماندگی شدید تحمل میکند (دادستان، 1389). مثلا فرد مبتلا به ترس از هواپیما برای رفتن از این سر کشور به آن سر کشور از اتوبوس استفاده میکند (سادوک و سادوک[8]، 2011).  بروز این اختلال هم به استعداد ذاتی و هم توانایی های ارتباطی فرد بستگی دارد. این اختلال فعالیت های روزمره را مختل میکند و موجب پریشانی میشود (هالجین[9]، 2012). ما در زمینه ی ذاتی و ژنتیکی افراد مستعد بروز اختلال که میتواند در آینده احتمال بروز اختلال در افراد را بیشتر کند، نمیتوانیم کاری کنیم. اما در رابطه با جنبه ی یادگیری آن، در افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی یا مستعد به این اختلال  ضعف در مهارت های ارتباطی مشاهده میشود. و از علل این ضعف، شاید ناتوانی در جرات ورزی و استقلال آن هاست. افراد مستعد بروز اختلال اضطراب اجتماعی، احتمالا توانایی استقلال پایینی دارند و نمی توانند روی پای خود ایستاده و به خوبی از پس کارهایی که احتیاج به حضور در اجتماع دارند برآیند، و در این زمینه به شدت دچار مشکل میشوند، و علاوه بر آن شاید در زمینه ی جرات ورزی که در واقع، جرات ابراز وجود و نظر دادن و توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارت های سازنده و برحق خود است با مشکل جدی رو به رو اند و احتمال وقوع اختلال را در خود بیشتر میکنند (آشتیانی، 1392). بدین منظور این پژوهش در پی آن است، که در جهت بهبود اوضاع این افراد و افزایش جرات ورزی و استقلال آنها اقداماتی به عمل آورد.  با توجه به گفته های قبل و افت تحصیلی دانش آموزان در مدارس به خاطر همین مسئله، این سوال ایجاد میشود که: آیا آموزش مهارت های ارتباطی بر افزایش جرات ورزی و استقلال دانش آموزان دختر دبیرستانی مستعد اختلال اضطراب اجتماعی تاثیر دارد؟

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

برقراری ارتباط اولین ضرورت یک زندگی اجتماعی است. عده ای انسان را حیوانی اجتماعی می دانند. بنابراین شاید یکی از مهمترین برتری های انسان بر سایر جانداران، تنوع و گستره وسیع ارتباطاتی است که می تواند ایجاد کند. ارتباط موثر تنها وسیله ی انتقال اطلاعات بین افراد می باشد (فتی، 1391).

قسمت اعظم زندگی انسان در اجتماعی بودن و تعامل و روابطش با دیگران معنی دار و خلاصه می شود (ساداتیان، 1391). انسان در تمام دوران تاریخ، برای برآورده ساختن نیازهای مختلف نیازمند برقراری ارتباط با دیگران بوده و از این رو زندگی اجتماعی را برگزیده است (بهنودی، 1384)؛ به گونه ای که بسیاری از نیازهای متعالی و شکوفایی استعدادها و خلاقیت هایش تنها از طریق تعامل بین فردی و ارتباطات اجتماعی ارضا می شود و به فعل درمی آید. به همین دلیل انسان همواره سعی می کند تا مهارت هایی جهت تسهیل ارتباط خود با دیگران کسب نماید و بر تکامل شخصی خود بیافزاید (بحرینی، 1376، به نقل از حیدری، 1391). به این منظور فرد باید بدون ترس از انتقاد، طرد یا ارزیابی دیگران وارد موقعیت های جمعی شود و خود را به عنوان یک انسان ارزشمند بداند (بهنودی، 1384).

امروزه علیرغم تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه ی زندگی، بسیاری از افراد در رویارویی با چالش ها فاقد توانایی لازم و اساسی هستند و همین امر آنها را در برخورد با مسائل و دشواری های روزمره، آسیب پذیر کرده است.

آموزش مهارت های ارتباطی برای سازگار کردن بهتر و موثرتر افراد و به منظور آماده سازی برای غلبه بر تنش ها و مشکلات و نیز تاثیر آن بر بهبود زندگی فردی و اجتماعی مورد تاکید متخصصان امر قرار گرفته است (باباپور، 1387).                                                                          

داشتن ارتباطی درست به ما کمک میکند انعطاف پذیر باشیم و در هنگام برقراری ارتباط مرزها را بسنجیم تا بتوانیم سازگاری ایجاد کنیم و ارتباطمان را با دارندگان انواع شیوه های ارتباطی متفاوت بهبود بخشیم. بنابراین نیاز است که بیشتر از نقاط قوت و ضعف سبک ارتباطی خودمان آگاه شویم و دریابیم که چرا گاهی با بعضی از افراد به خوبی ارتباط برقرار میکنیم و با بعضی نه، داشتن این اطلاعات در تمامی عرصه های زندگی بسیار مهم است (لوسیر[10]، ترجمه ی مختاری، 1389).  

زندگی ماشینی و صنعتی امروزی، انسانها را از انجام فعالیتهای روزمره زندگی و حرکات مناسب که ضروریات ادامه ی حیات هستند باز داشته است. اتومبیل ها، آسانسورها و سایر وسایل خودکار وظایفی را که زمانی عضلات انسانها آنها را انجام می داده بعهده گرفته اند.

فقدان حرکت، زندگی ماشینی و یکجانشینی همه و همه حاکی از دورنمای نگران کننده برای انسان معاصر است. بطور کلی آمارها نشان می دهد که 40% از کسانی که به بیمارستانها و پزشکان مراجعه می کنند در نتیجه­ کمبود وقت دچار اختلالات جسمانی هستند. امروزه ضایعات و بیماری های استخوانی، عضلانی ، با توجه به تغییرات خاصی که در نحوه ی شرایط  زندگی انسان شهری بوجود آمده است، یکی از مشکلات اساسی انسان مدرن را تشکیل می دهند. این ضایعات علاوه بر اختلالات عدیده ای که در زندگی فرد ایجاد می کنند منجر به آسیب جدی ادارات، مؤسسات، کارخانجات و … و ضایع شدن ساعت کار فراوان در این مراکز می شود.

یکی از شایع ترین آسیب هایی که سالانه بسیاری از مردم سراسر جهان به آن مبتلا می شوند کمردرد است. گفته می شود که بیش از 80 درصد مردم کشورهای غربی حداقل یکبار درطول عمر خود به کمردرد مبتلا می شوند (اسونسون 1998- وادل جی 1987).

وحتی بعضی از درمان های صورت گرفته و مراقبت های انجام گرفته نیز میزان برگشت پذیری آن در حدود 60 تا 80 درصد ذکر شده است. شیوع گسترده کمردرد، کاهش عملکرد و درد آن مشکلی در سلامت عمومی است.

تأثیر کمردرد در کاهش فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی در جوامع مختلف سبب تحمیل هزینه های زیادی بر اقتصاد آنها شده است. علاوه بر هزینه های اقتصادی، عوارض شخصی مثل درد، افسردگی و محدودیتهایی در شیوه ی زندگی و همین طورهزینه های اجتماعی نیز صرف این امر می شود. واین در حالی است که کمردرد بارزترین دلیل برای نبود فعالیت بدنی در میان افراد زیر 45 سال است (پوستاور، 1994).

1-2 بیان مسئله

کمردرد هزینه های زیادی را در بردارد و در تجارت و صنعت، ناتوانی ناشی از آن بالاترین میزان پرداخت خسارت های شغلی را به خود اختصاص داده است. این بیماری پس از بیماری های تنفسی رتبه ی دوم را از نظر مرخصی های اجباری شغلی ناشی از بیماری داشته است. به نظر می رسد آسیب های کمردرد دشواریهایی از نظر درمان و برگشت به حالت اولیه داشته است.

 بسیاری از اوقات ما صرف مراقبت و درمان مشکلات کمردرد شده و از دست می رود. درد و هزینه های کمردرد سرسام آور و اساساً

 غیرضروری هستند؛ اگرچه در درمان کمردرد یک راه حل آسان یافت نمی شود اما روش مناسب و کم هزینه و درمانی که بتواند به توانایی فرد بیانجامد مهم است (افشین جاه، 1380). در سده ی اخیر دانش بشر در مورد کمردرد پیشرفت زیادی کرده است و تئوری های متعددی برای درمان کمردرد پیشنهاد شده است که هر کدام داعیه ی درمان و پیشگیری از کمردرد را داشته اند (عرب، 1379). توانبخشی بیماری های مبتلا به کمردرد از سالها پیش بصورت درمان های فعال[1] و غیرفعال[2] مطرح بوده است. این درمانها شامل لیزردرمانی، ماساژ درمانی، طب سوزنی[3]، آب درمانی[4]، درمانهای التراسوند[5]، کشش[6] و TENS[7] می باشد (آریوشی، 1991).

معالجه و مداوای با آب موضوعی نیست که صرفاً در روزگار کنونی مورد توجه قرار گرفته باشد، بلکه در تمام نقاط جهان آب درمانی بصورت یک تکنیک توانبخشی در میان درمانگران مطرح بوده است (افشین جاه، 1380). کسانی که به کمردرد مبتلا می شوند در شرایط حاد ناچار به استراحت شده و این کار آنها را به سمت آتروفی عضلات شکمی و پشتی و تنه می کشاند. عضلات شکمی و نواحی مهره ای و عضلات خارجی- خاصره ای در ایجاد راستای صحیح ستون مهره ها دخیل هستند (اثباتی، 1384). لگن نیز نقش مهمی در نگهداشتن راستای ستون فقرات در وضعیت ایستاده دارد. تمایل یا انحراف لگن[8] تأثیر زیادی در فعالیت عضلات، بوسیله ی تحمل بار اضافی وزن بدن روی ستون مهره ها دارد واز آنجا که عضلات شکمی ضعیف و عضلات لگن بعد از استراحت طولانی مدت نمی توانند قوس طبیعی بدن را نگهدارند، در نتیجه باعث بدتر شدن وضعیت کمردرد خواهند شد (لی، 2002).

ما فقط در صورتی می توانیم وزن خود را در کنترل خود قرار دهیم که در داخل آب قرار بگیریم (بیکر و همکاران، 2003). بنابراین تمرینات آب درمانی می تواند برای پیشرفت بهبودی و بازگشت یا حفظ عملکرد طبیعی بیماران با ناراحتی های اسکلتی- عضلانی که تحمل وزن در خشکی برایشان مشکل است، درمان مفید و مؤثری باشد (مانیش و همکاران، 1994).

آب درمانی از اوایل قرن بیستم مورد توجه قرار گرفته است و روز به روز طرفداران بیشتری می یابد. براساس این نوع معالجه بدن هنگام غوطه ور شدن در آب فرصت های درمان بی نظیری را فراهم می کند که در تمرینات خشکی امکان آن وجود ندارد. چون در این حالت فشارهای اضافی روی ستون فقرات به آسانی کنترل می شود (آریوشی، 1991). همچنین مقاومت ناشی از اصطکاک آب بعنوان یک روش درمانی برای تقویت عضلات بکار می رود.

طبق گزارش انجمن جراحی کیورتیسو ژاپن بیشتر از 90 درصد بیماران بعد از شش ماه شرکت دربرنامه ی آب درمانی بهتر شده اند. براساس این گزارش ورزش آب درمانی یکی از مفیدترین درمانها برای بیماران مبتلا به کمردرد می باشد (آریوشی، 1991). این تحقیق به مطالعه ی اثرات آب درمانی روی بیماران مرد مبتلا به کمردرد پرداخته است. محقق در این تحقیق درصدد است با ارائه ی یک برنامه ی منتخب آب درمانی برای بیماران مبتلا به کمردرد میزان اثربخشی این برنامه را بررسی نماید.

1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق

گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع بشری و استفاده از ماشین به جای نیروی عضلانی، منجر به کاهش حرکت در انسان شده است. در اثر فقر حرکتی و کاهش تحرک، از میزان دامنه ی حرکتی مفاصل مختلف بدن کاسته شده و با کاهش انعطاف پذیری و ضعف عضلانی، افراد با کاهش قدرت و استقامت مواجه خواهند شد. مجموعه ی این عوامل باعث شروع ناراحتی ها و بروز انواع دردها در بخشهای مختلف بدن خواهند شد که باید به دنبال یک روش درمانی کم هزینه و درمانی که بتواند فرد را به زندگی روزانه برگرداند بود و آب درمانی یکی از روش های درمانی است که این خواسته را تأمین می کند. آب درمانی و ارزشهای درمانی آن با چنان سرعتی در جوامع پزشکی و ورزشی جا باز کرده که این روش مورد استقبال بیماران و دردمندان قرار گرفته و سال به سال روش های کامل تر و تمرینات جامع تری برای آن ابداع می گردد. همچنین مجامع علمی و کنکره های پزشکی متعددی در سراسر جهان برای معرفی و بسط آب درمانی تشکیل می شود و افراد علاقه مند و متخصص از اقصی نقاط جهان در آن شرکت می کنند. اگرچه مردم از دوران باستان به خواص شفابخش آب اعتقاد داشته اند، ولی استفاده ی عملی آن را در قالب آب درمانی از قرن هیجدهم می توان مشاهده نمود. از آن زمان تاکنون هر روز به ارزش درمانی و ورزشی آب افزوده گردیده و در کشور ما مردم زیادی هستند که هنوز به استخرهای شنا نمی روند و یا شنا نمی دانند و بعلت عدم آگاهی از تأثیرات آب درمانی از آن استفاده نمی کنند و این در حالی است که پزشکان بخوبی از اثرات مفید و مؤثر آب با اطلاع هستند و در مواردی که مشاهده می کنند به بیماران خود توصیه استفاده از آب و استخرهای شنا را می نمایند. آب درمانی دیدگاه تازه ای نسبت به درمان در آب است، چرا که استقلال بیشتری به بیماران می دهد، وقت کمتری را می گیرد و استفاده از استخر را به حداکثر می رساند. برنامه های آب درمانی برای همه سنین مقدور می باشد و اثربخشی و نوع برنامه های درمانی در آب، شدت و مدت اجرای آنها برای همه ی آنها متنوع است. آب درمانی و تمرین درمانی در آب نسبت به برنامه های سنتی مقرون به صرفه است، لذا با توجه به تأثیر بالای آب درمانی و به دلیل خواص و ویژگیهای آب و همچنین به دلیل اینکه تحقیقات کمی در کشور ما در این زمینه صورت گرفته است ضرورت و اهمیت انجام اینگونه تحقیقات احساس می شود.

پیشرفت علم و گسترش دامنه ی علوم مختلف ضرورت کسب معلومات بیشتر و با دوام تر در زمان کوتاه تر را اجتناب ناپذیر می سازد. بنابراین یکی از وظایف متخصصین تعلیم و تربیت شناسایی شیوه های مناسب جهت یادگیری سریع تر و بهتر دانش آموزان و استفاده بهینه یادگیرندگان از زمان محدود آموزش می باشد. همچنین یادگیرندگان علاوه بر یادگیری مطالب و معلوماتی که به صورت رسمی به آنها تدریس می شود، در محیط مدرسه به یادگیری شیوه ی برقراری ارتباط با دیگران و ادراک دیدگاه های آنها می پردازند. آزنسون و همکاران ( 1997 ) می گویند ؛ البته بسیار مفید است که فراگیران علاوه بر کسب مهارت ها و اطلاعاتی که به صورت رسمی به آنها ارائه می شود برای یادگیری و تجربه نمودن روش های ارتباط با دیگران و همچنین ایجاد یک دیدگاه مثبت نیز از مدرسه استفاده نمایند. متخصصین تعلیم و تربیت در تلاش برای ارائه  روش های مناسب و مفید جهت استفاده بهینه از فرصت ها و امکانات آموزشی در راستای یادگیری بهتر، عمیق تر و وسیعتر، ضمن مخالفت با تعاریف قبلی تدریس که آن را انتقال معلومات می دانستند تدریس را کمک به فراگیر برای تفهیم و درک مطالب می دانند. مشارکت دانش آموزان در فرایند یادگیری آن قدر مهم است که بعضی از متخصصین تعلیم و تربیت میزان مشارکت دانش آموزان در فعالیت های یادگیری را بعنوان ملاکی برای ارزیابی معلمین مطرح نموده اند. اگر بخواهیم معلم یا کلاس خوب را با یک عبارت معرفی و توصیف کنیم، باید گفت ؛ معلمی خوب است که دانش آموزان را به کنجکاوی و پرسش بیشتر برانگیزد. ( شعاری نژاد، 1336، ص، 68 ).

 بنجامین بلوم نیز پس از مطالعات و تحقیقات گسترده در این زمینه، به این نتیجه رسیده است که میزان مشارکت دانش آموزان در کلاس، روشن ترین شاخص اثر بخشی آموزشی است. ( سیف، 1336، ص 115 ) نظریه های جدید و پیشرفته یادگیری مشارکتی پژوهش گروهی عنوان می دارد که یادگیری وقتی موثر است که یادگیرنده نقش اصلی را داشته باشد. معلم باید راهنما و جهت دهنده باشد و تلاش نماید تا به طرق مختلف، دانش آموزان را هر چه بیشتر در فعالیت های کلاس مشارکت دهد. کلارک می گوید ؛ آن دسته از معلمانی که با روش غیر مستقیم تدریس می کنند نسبت به معلمانی که از این روش استفاده نمی کنند، کارایی بیشتری دارند. به این دلیل که دانش آموزان در شیوه تدریس غیر مستقیم مشارکت فعالتر دارند و معلم کوشش می کنند تا دانش آموزان را به تفکر وا دارد و آنها را با موقعیت های یادگیری درگیر نماید، در حالی که در شیوه ی تدریس مستقیم، معلم صرفاً مطالب را به دانش آموزان عرضه می نماید. ( فضلی خانی ،1390، ص، 121 ). مشارکت دادن دانش آموزان در فرایند یادگیری، تنها منحصر به سوال کردن از آنها نیست بلکه معلم باید دانش آموزان را در همه ی مراحل تدریس اعم از شروع درس، ارائه درس و خلاصه کردن آن فعالانه شرکت دهد. همچنین معلم باید به طرق

 مختلف دانش آموزان را در مورد نحوه ی کلاس، چگونگی تدریس و حتی شیوه ی ارزشیابی، مورد مشورت قرار دهد و به نظرات و پیشنهادات آنها توجه کند زیرا فرصت دادن به دانش آموزان برای ارائه نظرات موجب ارضاء نیاز خودنمائی دانش آموزان می گردد و از بروز بسیاری از نابهنجاری های رفتاری پیشگیری می نماید. ( نجفی، 1363، ص، 87 )

1-2 بیان مسئله

پیشرفت تحصیلی و مسائل مربوط به آن یکی از دغدغه­های اصلی نظام آموزش و پرورش کشورهاست، چرا که مسئولین و تصمیم گیرندگان سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در سراسر دنیا، توسعه و پیشرفت جامعه­شناسان را در توسعه و پیشرفت نظام آموزشی می­دانند و این توسعه و پیشرفت از طریق پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان در مدرسه و کلاس درس عملیاتی می­گردد. به اعتقاد كارشناسان تعلیم و تربیت دانش ­آموزانی كه از طریق یادگیری فعال به یادگیری می­پردازند، نه تنها بهتر فرا می­گیرند، بلكه از یادگیری لذت بیشتری هم می­برند، زیرا آن­ها به جای اینكه فقط شنونده باشند، فعالانه در جریان یادگیری مشاركت  می­كنند  و خود را مسئول یادگیری خویش می­دانند (گاردنر و جولر، 2000). از جمله روش­های فعالی كه امروزه مورد توجه بسیاری از صاحب­نظران تعلیم و تربیت قرار گرفته یادگیری مشاركتی است كه به اعتقاد جویس و همكاران در صورتی­كه روش های مشاركتی با سایر روشها تركیب شوند تأثیرات آنها افزایش می­یابد (جویس و همكاران، 1384). یادگیری مشارکتی[1] رویکردی نسبتاً نوین و فعال است که با بهره گرفتن از گروه­های کوچک به گونه­ ای که دانش ­آموزان با یکدیگر فعالیت نموده تا یادگیری خود و سایر اعضای گروه را به حداکثر برسانند، طرح ریزی شده است (قولتاش، 1382). بسیار مهم است كه بدانیم هركار گروهی الزاماً مشاركتی نیست. در كار گروهی ممكن است فراگیران به طور فردی یا رقابتی تلاش كنند و فقط ظاهر كار گروهی را حفظ نمایند، اما در كار گروهی مشاركتی، دانش آموزان به صورت غیررقابتی با یک دیگر كار می­كنند تا به هدف­های مشترک درسی برسند (کاگان، 2004). بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان یکی از موضوعات اساسی این نوع تحقیقات به­شمار می­رود. عوامل متعددی از جمله شیوه ­های تدریس، سن، جنسیت، معلمان و عوامل اجتماعی، اقتصادی و غیره در پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان مؤثر است. از این میان یکی از عواملی که تأثیر بسزایی بر پیشرفت تحصیلی دارد، اضطراب امتحان است ( کرامتی و همکاران، 1391). منظور از اضطراب نوعی حالت هیجانی و ناخوشایند و مهم است که با پریشانی، هراس، تپش قلب، تعریق و سردرد بی قراری و تکرار ادرار همراه است. هنگامی که فرد نسبت به کار­آمدی، توانایی و استعداد خود در شرایط انسان دچار نگرانی و تردید می­ شود می­توان از اضطراب شب امتحان سخن گفت(کاویانی و همکاران 1370). در انسان طبیعی و مطلوب است و موجب افزایش تلاش و تکاپو می­گردد، اما اگر از حد اعتدال تجاوز کند موجب کاهش پیشرفت تحصیلی خواهد شد. از جمله دروسی که پیشرفت تحصیلی در آن حائز اهمیت است و به­عنوان یک موضوع محوری و پایه­ای در نظام آموزشی مطرح است، درس علوم تجربی است. بنابر این با توجه به اینكه در آمادگی یادگیری درس علوم بعنوان یک موضوع محوری در آموزش و پرورش، نگرش­ها و  ویژگی­های شخصیتی از قبیل كنجكاوی، ارزش­گذاری به شواهد و دلایل، آمادگی برای پذیرش، عدم قطعیت، بازنگری نقادانه و پشتكار، خلاقیت و ابتكار، حساسیت به عوامل محیطی زنده و غیرزنده و همكاری با دیگران مطرح می­گردد ( سعیدی، 1375)، استفاده از روش یادگیری مشاركتی به­عنوان زیر بنای اصلی و بنیادی كه می ­تواند پایه­ای استوار برای دیگر روش­های فعال در این درس باشد حائز اهمیت فراوان خواهد بود.

اقاله عبارت است از تراضی طرفین عقد به انحلال و زوال آثار آن به آینده در قانون مدنی ایران از اقاله به عنوان فسخ و انحلال تبیین شده است، همانطور که می دانیم علی الاصول هدف و انگیزه افراد از انجام معاملات برقراری روابط مالی با یکدیگر است و ادامه حیات معاملات در اذهان متعاملین همیشه وجود دارد. ممکن است بنابر عللی، لزوم عقود بر اثر مبانی مختلف دچار اختلال گردد. مبنای اختلال در اصل مزبور گاه ناشی از حکم قانونگذار است. به عنوان مثال فسخ معاملات بنابر وجود ضرر در معاملات به استناد خیار غبن از این دسته است، گاه ممکن است طرفین در هنگام معامله نیز چنین حقی را به هر یک از طرفین اعطا نمایند و گاهی هم ممکن است بعد از انجام معاملات افراد بنابر ملاحظاتی تصمیم بر انحلال آن بگیرنددر این صورت براساس توافق با یکدیگر عقد منعقده را بر هم می زنند، به این عمل حقوقی اقاله می گویند.

اقاله بعنوان یک موضوع حقوقی، از مباحث مهم و تاریخی به شمار می رود. بطور کلی اقاله بنابر ملاحظات اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و همواره مورد توجه انسانها بوده است. با این حال در خصوص ماهیت اقاله اختلاف نظر زیادی وجود دارد اکثر فقها اقاله را فسخ و انحلال عقد می دانند ولی حقوقدانان آن را عقد به حساب می آورند قلمرو اعمال اقاله در عقود لازم است و اجرای آن در عقود جایز خلاف این اصل کلی است. اقاله با برخی نهادهای دیگر دارای مشابهت هایی است که این شباهت ها ممکن است باعث خلط اقاله با آنها گردد از این رو لازم است تا اقاله با نهادهای تشابه مورد مقایسه قرار گیرد.

بیان مسأله

(تشریح ابعاد ، حدود مسأله ، معرفی دقیق مسأله ، بیان جنبه های مجهول و مبهم و متغییر های مربوط به پرسش های تحقیق ، منظور تحقیق)

عقود معین در مقابل عقود غیر معین قرار میگیرند. عقود معین گروهی از قراردادها هستند که در قانون مدنی نام خاص دارند. مثل: بیع، اجاره، قرض، صلح، هبه، وقف، ضمان، نکاح،[2] قانونگذار شرایط و آثار آن ها را، نحوه تشکیل، انحلال و فسخ ارادی و انحلال قهری عقد

 را معین کرده است. بنابراین در عقود معین ضرورتی ندارد که تمام حقوق و تکالیف در قراردار ذکر شود. همین که سکوت کند یعنی تمام آثار و شرایطی را که قانون مدنی برای آن عقد معین کرده پذیرفته است. زیرا قانونگذار این حقوق و تکالیف را در قانون مشخص کرده و آنچه لازم بوده پیش بینی کرده است. این قواعد به صورت تکمیلی یا امری در قانون پیش بینی شده اند. همین که دو طرف قرارداد در خصوص ارکان اساسی عقد توافق کنند کفایت می کند. علاوه بر آن چیزی را که در مورد عقد در عرف پیش بینی شده، پذیرفته اند مگر اینکه خلاف آن شرط شود. اما خلاف قواعد امری هیچ شرطی پذیرفته نمی شود.

بر سر عهد و پیمان بودن تکلیفی اخلاقی است و بسیاری از قوانین الهی و اجتماعی عهد شکن را نکوهش کرده اند. ایجاد نظم در روابط اقتصادی جزء با تأمین استواری قراردادها امکان ندارد در صورتیکه عقد وسیله عادلانه توزیع ثروت و گردش پول قرار می گیرد که طرفین آن به تعهد خود احترام گذارند پس بر هم زدن عقد جایز به هیچ سبب خاصی نیاز ندارد و هر یک از طرفین می توانند در هر زمان که دلخواه او است، آن را فسخ کنند جز در مواردی که جواز عقد به دلیلی با نظم عمومی ارتباط دارد. همان گونه كه اراده دو طرف در پدید آمدن عقد تأثیر مى گذارد و بى این دو اراده عقدى برقرار نخواهد شد، همین دو اراده نیز در سرنوشت عقد تأثیر مى گذارد. پابرجا بودن و یا از میان رفتن عقد، بنابر اراده دو طرف است. پس اگر به انحلال و زوال عقد و آثار آن تصمیم بگیرند، عقد از بین مى رود و در پى آن، آثار عقد نیز زایل مى گردد. به این عمل حقوقى (اقاله) یا (تفاسخ) گویند.

چون اثر اقاله محدود به انحلال عقد پیشین نمی شود، آثار بجای مانده از آن عقد را نیز در آینده از بین می برد، به همین دلیل درباره ماهیت اقاله اختلاف نظر است. در این راستا قانون مدنی پیش بینی کرده است که اقاله فسخ عقد است که با اصل حاکمیت اداره و لزوم پیروی از خواست طرفین سازگارتر است. در اینجا لازم به ذکر است که اقاله کنندگان اثر اقاله را بازگشت وضع خود به جای نخستین اراده می کنند و نمی خواهند معامله جدیدی بر پا سازند. دلایل آنهایی که اقاله را عقد جدید نمی دانند وصرفاً قطع اثر معامله سابق است اینست:

اولاً: اقاله را نمی توان مجدداًا قاله نمود و به تراضی فسخ کرد چون نتیجه اقاله دوم تجدید عقد سابق است که در اثر ا قاله قبلی از بین رفته است.